Gömülü diş, sürülme zamanı gelmiş olmasına rağmen ağza sürülememiş ve çene kemiğinde gömülü kalmış olan diştir. Hemen her diş gömülü olarak kalabilse de daha çok yirmi yaş dişi, alt veya üst köpek dişleri ve azı dişleri gömülü kalmaktadır. Gömülü kalan dişlerde yirmi yaş dişi tedavisi genellikle cerrahi operasyon gerektirmektedir.
Gömülü dişlerin oluşmasının birçok farklı nedeni bulunmaktadır. Süt dişlerinin erken dönemde kaybedilmesi sonucunda komşu dişlerin boşluğa doğru yürüyerek yeni dişlere alan tanımaması dişin gömülü olarak çıkmasına sebep olmaktadır. Bu sebeple de erken dönemde kaybedilen süt dişlerinin yerine mutlaka yer tutucu işlemi uygulanmalıdır. Ankiloz adı verilen dişin kemiğe yapışık olduğu durumlar, travma, enfeksiyon ve genetik gibi faktörler de gömülü diş oluşumunun nedenleri arasında sayılabilmektedir.
Gömülü dişlerin diş hekimi tarafından kontrol edildikten sonra tedavisine karar verilmektedir. Kısacası her gömülü diş için cerrahi bir tedaviye ihtiyaç duyulmaz. İlk olarak gömülü dişin ortodonti tedavi ile doğru konumuna getirilip getirilmeyeceğine bakılmaktadır. Eğer bu diş tel ile düzeltilemeyecek durumda ise farklı tedavi yollarının üzerinde durulmaktadır. Tam gömülü dişler eğer komşu dişlerin çürümesine ya da zarar görmesine sebep oluyorsa, kişide şiddetli ağrılara yol açıyorsa ve ağız içerisinde sürekli enfeksiyon ve hatta kist oluşturuyor ise mutlaka alınmalıdır.
Gömülü dişlerin sürdürülmesi, uygulanan rutin ortodonti tedavilerine benzer olarak yapılmaktadır. Gömük dişin üzeri steril bir ortamda cerrahi aletler ile kesilerek açılmaktadır. Daha sonra gömülü dişin üzerine sürdürmeyi devam ettirmede yardımcı olacak olan bir buton yapıştırılmaktadır. Operasyon sonrasında gömülü olan dişe hafif ve orta seviyede kuvvet uygulanarak dişin sürdürülmesi sağlanmaktadır. Gömülü olan diş doğru konumuna ulaştırıldıktan sonra hasta normal hayatına devam edebilmektedir. Fakat dişin sürdürülmesi mümkün değilse ve hastaya rahatsızlık veriyorsa alınmasına karar verilmektedir.
Gömülü dişlerin sürdürülmesi daha çok küçük çocuklarda etkili olmaktadır. Yaşın ilerlemesi ile gömülü dişlerin sürdürülmesi oldukça zorlaştığı için yetişkin kişilerde operasyon ile dişin alınması gerekmektedir. Gömülü diş tedavisinin ardından hastalarda şişlik, ağrı ve morarma gibi durumlar görülebilmektedir. tüm bunlar iyileşme sürecinin olağan bir parçası olmak ile panik yapılmasına gerek yoktur. Fakat bu durumların uzun süre ve dayanılmaz olması durumunda ise zaman kaybetmeden diş hekimine gidilmesi önerilmektedir.
Gömülü dişlerin tedavi edilmesinin ardından hastaların iyileşme süresi boyunca hayat şekillerinde birtakım değişikliklere gitmeleri gerekmektedir. Cerrahi bir operasyon olması sebebi ile işlem sonrasındaki ilk 24 saat boyunca hastanın işlem yapılan bölgenin diğer tarafı ile yeme içme faaliyetlerini sürdürmesi önerilmektedir. Ağız içerisine yerleştirilen tamponun işlem sonrasındaki 30. Dakikada çıkarılması gerekmektedir. Operasyonu takip eden ilk 2 saat içerisinde de herhangi bir şey yenilip içilmemelidir. Şişlik ve ödem gibi problemlerin minimum seviyede olması için buz kompresi yapılması da yeterli olmaktadır. Tüm bunların yanı sıra doktor tarafından verilen ilaçların düzenli ve aksatılmadan kullanılması da iyileşme süresinin kısalmasına ve tedavinin başarılı olmasına yardımcı olmaktadır.
Gömülü dişlerin tedavi edilmemesi, kişilerde çeşitli ağız ve diş sorunlarına yol açabildiği için ihmal edilmemelidir. Ayrıca bu problem estetik açıdan da kişilerin hayat kalitelerini etkileyebilmektedir. Günümüzde teknolojinin büyük bir hızla gelişmesi ile tüm diş hastalıkları tedavileri büyük bir konfor ve kolaylıkla yapılabilmektedir. Bu sebeple de çoğu kişinin geri planda kaldığı bu tedavilerde artık herhangi bir ağrı ya da komplikasyon yaşanmamaktadır. Sağlıklı bir yaşam sürmek isteyen kişilerin düzenli olarak diş hekimlerine giderek kontrollerini yaptırmaları oldukça önemlidir.
Mersin Ortodonti Doktoru– Ortodontist Caner Büyükkaya
