Fonksiyonel ortodonti, genellikle çocuk hastalara uygulanan bir tedavi yöntemidir. Alt çenenin üst çeneden geride durduğu durumlarda uygulanan fonksiyonel ortodonti tedavisinde, alt çenenin büyümesi hızlandırılarak üst çeneye uygun bir konuma getirilmesi sağlanmaktadır. Bu tedavi yönteminde çocuğun yaşı son derece büyük bir önem arz etmektedir. Büyüme ve gelişimini tamamlamış olan hastalara fonksiyonel ortodonti uygulanması mümkün değildir.
Fonksiyonel ortodonti tedavisinde ilk olarak hastanın büyüme yönü belirlenmektedir. Büyüme yönü göz önünde bulundurularak uygun fonksiyonel apareylere karar verilmektedir. Bu tedavide hastanın motivasyonu son derece önemli olduğundan dolayı hekim, hasta ve hasta ebeveynleri ortaklaşa görüşmelidir. Fonksiyonel ortodonti tedavilerinde sabit ortodonti apareyler ve hareketli apareyler kullanılmaktadır.
Hareketli fonksiyonel apareyler ağız içinden veya ağız dışından olmak üzere iki farklı şekilde uygulanabilmektedir. Bu aparey çeşidi hasta tarafından da kolaylıkla takıp çıkarılabilmektedir. Yoğunlukla alt ve üst çeneye takılan iki parçadan meydana gelmesine rağmen tek parçadan oluşan çeşitleri de mevcuttur. Hareketli fonksiyonel apareylerde en sık kullanılanı ise Twin Block apareylerdir. Hareketli ortodonti tedavisi hastanın da azmi ve uyumu ile çok daha konforlu bir şekilde devam ettirilebilmektedir. Hareketli apareyler, sabit apareylere göre hasta tarafından çıkarıp takılabildiği için aparey ve diş temizliği çok daha kolay bir şekilde yapılabilmektedir. Hareketli apareyler çıkarıldığında mutlaka iyi bir şekilde saklanmalı ve korunmalıdır.
Sabit apareyler ise yalnızca ağız içerisine takılmaktadır. Hasta tarafından çıkarılamayacakları için özellikle küçük yaştaki çocuklar için çok daha uygun olabilmektedir. sabit aparey tedavisinde apareylerin temizliğine çok daha dikkat edilmesi ve dişlerin de daha uzun süre fırçalanmasına özen gösterilmesi gerekmektedir. Fonksiyonel aparey tedavisinde ilk başlarda ve genellikle hekim kontrollerinde hastada bir miktar ağrı yaşanması olağandır. Herhangi bir ilaç kullanmaya gerek duymadan geçebilen bu ağrılar, uzun sürmesi durumunda hafif ağrı kesiciler ile kontrol altına alınabilmektedir. Geçmeyen ve oldukça şiddetli olan ağrılarda ise vakit kaybetmeden hekime danışılması önerilmektedir.
Fonksiyonel aparey tedavilerinde kimi zaman çocuklarda konuşma ve yutkunma zorluğu yaşanabilmektedir. Bu durumlarda çocuklar aparey tedavilerinden kaçınmak istemekte ve kullanmamaktadır. Çocuklarda görülen bu olumsuz yaklaşımın ebeveyn ve hekim ile değerlendirilmesi ve bu durumun geçici olduğunun çocuklara anlatılması son derece önemlidir. Fonksiyonel aparey kullanımında hastaya hareketli aparey tedavisi uygulanmış ise, hastanın ağzında aparey varken bir şeyler yiyip içmesi önerilmemektedir. Bu gibi yiyecek ve içecekler, apareylerin deforme olmasına ve hatta kırılmasına yol açabilmektedir. bu sebeple de hareketli apareyler ağız içerisinde iken yeme içme işleminden kaçınılmalıdır.
Fonksiyonel aparey tedavilerinde bu aparatların temizliğine ekstra dikkat edilmesi gerekmektedir. Sabit fonksiyonlu apareylerin temizlenmesi esnasında dişlerin günde 3 kez flor içerikli diş macunları ile temizlenmesi önerilmektedir. Dişlerin yanı sıra sabit apareyler de ayrıntılı bir şekilde temizlenmeli ve düzenli olarak ağız gargarası yapılmalıdır. Hareketli fonksiyonel apareylerin temizliğinde de yine aynı şekilde diş ve apareyler ayrı ayrı temizlenmelidir. Hareketli apareyler çıkarıldıktan sonra eczanelerde de satılan protez temizleyiciler ile haftada bir gün temizliği yapılmalıdır.
Fonksiyonel aparey tedavileri genellikle 6 ay ile 18 ay arasında sürebilmektedir. 4 hafta ile 8 haftada bir apareylerde değişikliğe gidilebilmektedir. Bu süreler hastanın durumuna göre farklılık gösterebilmektedir. ekstrem faaliyetler esnasında hareketli apareylerin çıkarılması önerilmektedir. Kullanılmaması durumunda diş hekimi tarafından verilen kutular içerisinde saklanması çok daha sağlıklı olmaktadır. Apareylerde deforme ya da kırılma gibi durumlarda ise hiç vakit kaybetmeden diş hekimine danışılması son derece önemlidir.
Eğer çoçuğunuzda çene problemi olduğunu düşünüyorsanız bize ulaşabilir yada yorumlar kısmında aklınıza takılan soruları bize sorabilirsiniz.
Mersin Ortodonti Uzmanı–Ortodontist Caner Büyükkaya
